
دستگاه شاتکریت که به دستگاه بتن پاش نیز معروف است، برای پاشیدن بتن یا ملات به وسیله سیستم پیستونی روی سطوح مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. در شاتکریت سرعت و فشار بالای پاشش، سبب ایجاد لایه متراکم روی سطح مورد نظر می شود. مهم ترین کاربرد شاتکریت اجرای عملیات بتنی همچون ساخت مخزن های بتنی، احداث سازه های بتنی و دیوارهای حائل و همچنین تعمیر، بهینه سازی و مرمت سازه های بتنی است. انتخاب روش شاتکریت به عوامل مختلفی مانند وسعت کار، دسترسی به مواد و وسایل، میزان بازگشت مواد (پرت کار)، مقاومت فشاری بتن، مواد افزودنی، هزینه ها و غیره بستگی دارد. انواع بتن پاش عبارتند از:
- دستگاه شاتکریت تر پاش (بتن پاش تر یا WMS)
- دستگاه شاتکریت خشک پاش (بتن پاش خشک یا DMS)
- دستگاه ملات پاش (سیمان پاش)
- ماردونی
- پیستونی
- دستگاه شاتکریت بادی
- دستگاه گچ پاش
بتن پاشی یا شاتکریت بتن (پنو کریت) با نام های جت کریت، بلاست گریت، گان گریت و جت کریت نیز شناخته می شود. شاتکریت نوعی بتن مرکب ساخته شده از ماسه، سیمان و خورده سنگ با دانه بندی مناسب است که از طریق شیلنگ های لاستیکی بوسیله فشار هوا و در اثر سرعت زیاد به صورت دینامیکی فشرده می شود تا لایه ای باربر و خودنگهدار ایجاد گردد. همچنین به شخصی که عملیات شاتکریت را انجام می دهد نازل من می گویند.
از مهم ترین خصوصیات های بتن شاتکریت می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- طرح اختلاط (نسبت آب به سیمان):
- مخلوط شاتکریت خشک بین 0.3 تا 0.5
- مخلوط شاتکریت تر بین 0.4 تا 0.55
- حداکثر اندازه سنگدانه در بتن شاتکریت: 20 میلی متر
- افزایش تراکم و در نتیجه افزایش وزن مخصوص بتن شاتکریت (2230 تا 2290 کیلوگرم بر متر مربع)
- افزودن دوده سلیس برای کاهش پرت کار (هدر رفت مصالح)
دستگاه شاتکریت تر برای پروژه هایی که مقاومت فشاری بتن بالا است، جهت روکش نمودن پایه های پل استفاده می شود و توانایی شاتکریت دیوارهای بتنی تا ضخامت 50 سانتیمتر و سقف های بتنی تا ضخامت 20 سانتیمتر را دارد.
در این روش بتن آماده همراه با مواد افزودنی مورد نیاز به دستگاه ملات پاش منتقل می شود. دستگاه شاتکریت به کمک فشار هوای کمپرسور، ملات را از طریق شیلنگ منتقل می کند. اپراتور با کنترل نازل، عملیات شاتکریت را انجام می دهد.

در شاتکریت خشک بتن به صورت آماده نمی باشد و در ابتدا ملات مورد استفاده برای تولید بتن (ماسه، سیمان، سنگدانه) با درصد بسیار کمی آب توسط اپراتور داخل میکسر ریخته شده و سپس به سمت دستگاه شاتکریت هدایت می گردد. مصالح به وسیله فشار هوا جهت پاشش بروی سطح، داخل شیلنگ منتقل می شود. جهت تامین آب مورد نیاز برای ساخت بتن، در سرنازل شیلنگ از رینگ (حلقه) استفاده شده است که در لحظه شوت شدن، آب به مصالح اضافه می گردد. بتن ساخته شده با نظارت اپراتور بروی سطح شاتکریت می شود.

تهیه و تنظیم: پرفسور حشمدار فوق دکترای سازه گرایش سازه های غیرخطی دینامیکی
سامانه جامع تحلیل و آنالیز سازه های پیشرفته (نظام مهندسی کل کشور)